Sam Eggermont
©2023
BIENNALE VAN IDEEËN, groups-expo, cur. Hans Martens, CC De Steiger Menen, 14 Sept - 13 Oct 2018
.....................................................
Sam Eggermont. Walldrawing #1 / with Islamic pattern, 2018
.....................................................
Periphery and Center is het in vraag stellen van ‘het Westen is het centrum van de wereld, de beschaving, de cultuur en de kunst’. Abstracte kunst, als denkmodel, bestaat al decennialang in het Midden-Oosten.
Wel aanvaard zijn de Walldrawings, als abstract idee ter uitvoering, van Sol leWitt in onze 2Oe eeuw.
....................................................
(muurtekst/text on the wall)
ABSTRAKT!
"De opvatting van de twintigste-eeuwse mens over kunst als iets sterk persoonlijks is wezenlijk eksentriek: dat wil zeggen, eksentriek ten opzichte van de traditie: deze opvatting heeft de traditie namelijk overboord gezet. Dit moet gezien worden als de laatste stuiptrekking van het individualisatieproces dat begonnen is in de Renaissance, die sterk op het individu gericht was. Maar het is een wanhopige laatste stuiptrekking omdat het steeds duidelijker wordt dat we in een gemeenschap leven, die zoals alle gemeenschappen in het verleden een samenhang vereist die gevoed moet worden mits een gemeenschappelijk doel. Technisch zijn we in staat identieke voorwerpen op massale schaal te reproduceren. Hierdoor wordt direct op kunstmatige wijze de marktwaarde verhoogd van voorwerpen, die eenmalig zijn en die komen daardoor in de eksentrieke sfeer.
Als we kijken naar de produkten van vroegere kulturen dan hebben we moeite om kunstwerk te scheiden van vakwerk. Wij in onze kultuur zien een patroon uitsluitend als dekoratie, als vlakversiering zonder diepere betekenis omdat het met zoveel zorg gemaakt is. In feite is onze hele levensbeschouwing vervlochten met onze ekonomische waardebepaling (dwz eigenlijk zijn we handelaars, die zich gedwongen voelen om voor alles, wat zij de moeite waard vinden, een prijs te bieden). Met ons buitengewoon, zij het oppervlakkige historische bewustzijn trachten we in het wilde weg kennis en voorwerpen te verzamelen, alsof bezitten hetzelfde zou zijn als begrijpen.
De Koran stimuleert met het gebod op afbeelden van mensen en dieren in gewijde kunst, het maken van patronen en bevordert daarmee een visueel systeem, dat in staat is modellen te verschaffen, die opgebouwd kunnen worden uit verwante patronen, afkomstig uit verschil- lende konteksten. Het patroon wordt een bindende kracht. Het patroon vormt de essentie van ons begrijpen van de visuele wereld. Het overbrugt de eventuele kloof tussen waarneming en koncepten op veel doeltreffende wijze dan afbeeldingen, die zo gemakkelijk “aards” blijven. Het tweede verwante aspekt van de islamitische filosofie, dat de kunstprodukten bei?nvloedt is het koncept van het absolute: het “abstrakte karakter van God”. Hij is een doel, dat hoogst- waarschijnlijk buiten bereik blijft, Zijn gedaante kan slechts gekend worden na een geestelijke transformatie en deze kan daarom door geen aardse middelen worden weergegeven.
Beide aspekten van de mens worden bij het onderzoek betrokken: een bewuste levenshouding, studie en begrip van de fysieke wereld, in kombinatie met een kontemplatief onderzoek van het innerlijk. Het patroon met zijn traditie van meditatie vormt een passend voertuig, dat de verinnerlijking van de aanschouwer stimuleert door de fysieke geometrie van zijn vormen. Het derde element is dat van het gevoel van de kosmische eenheid. Slechts het patroon kan orde beginnen te scheppen in de verscheidenheid van menselijke ervaringen en in de relatie van de mens tot de wereld, die hem omringt. Slechts het patroon kan de talloze lagen waaruit het bestaan is opgebouwd, blootleggen. Op het moment, dat we de onderlinge relatie herkennen tussen de fysiologische en het psychologische patroon, samen met de duidelijke bevestiging ervan in de natuur, zien we een versnelling optreden in de technologische en intellektuele ontwikkeling van de kultuur.
Dan is het juist om te beweren, dat als bedachte strukturen patronen kunnen vormen, dan ook strukturen gedachten kunnen vormen. Aldus fungeert het patroon tot kontemplatie als het de aandacht van de beschouwer boeit en vestigt het de aandacht op de gelaagde opbouw van de werkelijkheid, op de vergankelijkheid van het materiaal en op de eenheid van de kosmos."
(Keith Albarn, ‘Patronen en Kunst’ uit Islamathematica 1976)